خبرگزاری مهر- گروه بین الملل: اخیرا منابع آمریکایی و عربی از تلاش دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا برای تشکیل ائتلاف امنیتی و سیاسی جدید با کشورهای حوزه خلیج فارس، مصر و اردن با هدف مقابله با ایران خبر داده اند و اینکه کاخ سفید خواستار تقویت همکاری با این کشورها در زمینه دفاع موشکی، آموزش نظامی، مبارزه با تروریسم و موضوعات دیگری مانند حمایت از روابط اقتصادی و دیپلماتیک منطقه ای است.
این طرحی است که به گفته مقامات کاخ سفید و خاورمیانه ای نسخه ای از ناتو یا ناتوی عربی است. دولت ترامپ امیدوار است که این ائتلاف که موقتا نام ائتلاف استراتژیک خاورمیانه نامگذاری شده است در جریان نشست ۱۲ و ۱۳ اکتبر سال جاری میلادی در واشنگتن مورد بررسی و رونمایی قرار دهد.
آمریکا با الگو گرفتن از ناتو، در پی تشکیل سازمانی به نام «ائتلاف راهبردی خاورمیانه» است که هدف آن مبارزه با نفوذ ایران در منطقه خاورمیانه است. طرح ایجاد پیمان امنیتی پیش از سفر یکسال قبل ترامپ به عربستان از سوی مسئولان سعودی مطرح شد.
در همین راستا، خبرنگار مهر در مصاحبه با پرفسور آرشین ادیب مقدم، رئیس مرکز مطالعات ایرانی مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن به بررسی ائتلاف ضد ایرانی اخیر پرداخته است که در ادامه می خوانید.
*آمریکا به تازگی از تشکیل ائتلافی منطقه‌ای علیه ایران با مشارکت اردن، عربستان، مصر، امارات و بحرین موسوم به ناتوی عربی خبر داده که قرار است بزودی در واشنگتن از آن رونمایی شود. آیا می‌توان این ائتلاف را به عنوان یک سازمان نظامی تمام عیار به حساب آورد؟
دولت ترامپ تقریبا هر روز با ایدههای غیرعملی و بسیار مبالغه آمیز (hyperbolic) خود را نشان می‌دهد.
اگر واقعا چنین ائتلافی (ناتوی عربی) تشکیل شود، این ائتلاف نیز به مانند خیلی دیگر از ائتلاف‌ها و تلاش‌های گذشته ناکارآمد و بی نتیجه خواهد یود. مثل سازمان سنتو که قبل از انقلاب اسلامی ایران شکل گرفت و گفته شد قرار است در امتداد و به عنوان نسخه گسترش یافته ناتو عمل کند، اما در عمل با وجود تداوم جنگ سرد، سنتو کارایی لازم را نداشت.
در وضعیت فعلی نیز کشورهایی که قرار است عضو ائتلاف ناتو عربی جدید باشند، منافع متضادی دارند و تمایلی ندارند که تحت دستورات دیکته شده ایالات متحده عمل کنند.
همچنین این کشورها بسیار بعید است که بخواهند با مسائل استراتژیک مرکزی و محوری همسو و هم‌جهت شوند و این شرایط را بپذیرند.
*با توجه به شکست ائتلاف‌های مشابهی که قبلا از سوی عربستان و یا شورای همکاری خلیج فارس علیه ایران شکل گرفته است، آینده و سرنوشت ائتلاف فعلی به سرکردگی آمریکا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شورای همکاری خلیج فارس، لزوما ائتلافی ضد ایرانی نبود. این شورا در واکنش به تاثیرات ناخواسته و نتایج جنگ عراق و ایران شکل گرفت که تهدیدی واقعی علیه دولت‌های پادشاهی منطقه شبه جزیره عربستان به شمار می‌رفت.
در واقع همان گونه که گفته شد، تاکنون هیچ چارچوب امنیتی منطقه‌ای در مخالفت و تقابل با بازیگران منطقه‌ای، نتوانسته موفق عمل کند.
در شرایط فعلی نیز به نظر می‌رسد که دولت ترامپ بدون درک هرگونه واقعیت استراتژیک از ژئوپلیتیک منطقه، تلاش‌های خود را در چارچوب تقسیمات و قواعد و تاکتیک‌های دوران استعماری دنبال می‌کند و تاریخ نشان داده که این سیاست‌های کوتاه نگرانه، قطعا محکوم به شکست خواهد بود.
*از طرف دیگر در حالی که ائتلاف مذکور دارای نیروی هوایی و دریایی می‌باشد، اما این ائتلاف فاقد نیروی زمینی است که شرط لازم برای موفقیت یک ائتلاف به شمار می‌رود. این مسئله را شما چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اگرچه تا حد قابل توجهی ایران هراسی وجود دارد، اما ایران نیز تا کنون سیاست و استراتژی جامعی برای کاهش نگرانی و ترس کشورهای منطقه دنبال نکرده است.
فقط این را می‌توانم دوباره تکرار کنم که منطقه نیازمند معماری امنیتی بومی براساس ارزش‌ها و منافع مشترک و فرهنگ دیپلماسی و گفتگو است.
البته در این مسیر استفاده از زور را باید به حاشیه راند و به حداقل رساند. براین اساس هرگونه نظم و ترتیبات امنیتی مانند ناتوی عربی، بطور قطع گامی در مسیر غلط و اشتباه خواهد بود.
نظر شما